“Chỉ cần nhà nhiếp ảnh cảm thấy thoải mái với chiếc máy ảnh của mình là đủ; và chỉ cần nó phù hợp với công việc mà anh ta muốn thực hiện là đủ. Việc vận hành chiếc máy ảnh trong thực tế, điều chỉnh các khẩu độ ống kính, tốc độ màn trập, độ nhạy sáng ISO …v.v… và những thao tác khác nếu có, là những thao tác cần phải tự động như cái phản xạ điều khiển hay sang số khi lái xe”. Bài hướng dẫn cơ bản này nhằm phần nào giúp người sử dụng bước đầu làm chủ thiết bị rồi dần dà có được cái phản xạ thao tác kia. Đối tượng là những người cần đọc và mới bắt đầu thích chụp ảnh nhé!
Giao diện Camera của iPhone
iPhone gần như hoàn toàn thiết đặt tự động các thông số và chọn thời sáng mà nó thấy tốt nhất.
Chúng ta khởi động camera trên iPhone. Không giống như máy ảnh lớn hoặc một vài hãng điện thoại khác, iPhone chủ trương làm hết mọi thứ cho người sử dụng, chỉ bật máy và bấm chụp thôi. Nên, việc thiệt lập các thông số phổ biến như khẩu độ, tiêu cự, tốc độ màn trập, cân bằng trắng, độ nhạy ISO… đến phiên bản phần mềm 8.0 là vẫn chưa có. Vậy, ta cần lưu ý gì nữa?
Đầu tiên là: Grid On
Mọi người chụp ảnh ban đầu đều tuân theo “quy tắc một phần ba”. Dẫu là chụp hoàn toàn tự động, khi đưa máy điện thoại lên, bạn sẽ phản xạ chọn khung ảnh theo bố cục phù hợp, để đối tượng cần chụp được nổi bật hoặc ấn tượng. Bước sơ khởi vẫn là tuân theo “Bố cục theo tỷ lệ vàng 1/3”. Khung ảnh được chia thành 9 phần bằng nhau với hai cặp đường thẳng ngang và dọc cắt khung hình với khoảng cách đều. Cũng có những khung ngắm trong máy kỹ thuật số có những đường chia mờ mờ thế này ngay trên máy. Nếu không, ngay khi ngắm và chọn khung ảnh, bạn phải chia trong đầu khung ảnh có 9 phần như vậy để sắp xếp chủ thể chính và tiền cảnh/hậu cảnh phụ như thế nào. Khi quen dần, điều này sẽ gần như trở thành hoạt động vô thức khi mắt bạn đưa vào khung ngắm.
Bắt đầu chụp ảnh, bạn cứ đặt đối tượng cần nhấn mạnh vào 4 điểm mạnh nói trên. Khi quen rồi, sẽ tự nhiên có những sáng tạo phá bố cục nguyên tắc sau. Khởi đầu, đừng nên có suy nghĩ “tôi tự do, tôi không thích gò bó…!”, bởi như thế, rất lâu để có bức ảnh tốt và ấn tượng theo cách của bạn.
HDR
Ngay giao diện bên ngoài của iPhone, bạn có thể kích hoạt HDR ngay ở thanh On / Off. Trong một số trường hợp, khung ảnh có các vùng sáng chênh lệch lượng sáng, nếu vùng tối đủ sáng thì vùng sáng thừa và ngược lại. HDR (high dynamic range) nguyên là một kỹ thuật chụp chồng nhiều tấm ảnh với nhiều mức độ sáng khác nhau thành 1 tấm, để có được độ nét và màu sắc ở các vùng chênh sáng. Chế độ HDR trong điện thoại iPhone tích hợp sẵn và tự xử lý việc đó khi bạn bấm máy, chỉ chờ kết quả. 
HDR sẽ cân sáng các vùng chênh sáng lại.
Chọn định dạng ảnh và bộ lọc định sẵn
iPhone có định dạng ảnh vuông mà ít điện thoại nào có cái này. Đây cũng là một định dạng hình ảnh chuẩn trong phương tiện truyền thông. Tuỳ chọn này càng lý tưởng cho những người chơi Instagram.
iPhone có các bộ lọc màu sẵn để bạn tuỳ chọn tuỳ theo chủ đề ảnh.
Tấm này, mình chọn bộ lọc Mono và chọn định dạng ảnh Vuông (Square).
Đo sáng là quan trọng nhất
Trên iPhone, điểm đo sáng và canh nét là 1. Bạn thử chạm tay vào màn hình, chúng ta nói cái hình vuông màu vàng nhấp nháy trên màn hình là điểm canh nét. Đúng! Nhưng trước khi cái dấu vuông màu vàng đó canh nét vật thể cần chụp thì nó là điểm vuông đo sáng cho khung ảnh. Bạn thử để iPhone sát vào một vật để iPhone không thể lấy nét, rồi chạm vào nhiều vùng sáng / tối khác nhau, bạn sẽ thấy hình vuông đo sáng đó hoạt động (đo sáng và điều chỉnh ánh sáng toàn khung thay đổi khác nhau) dẫu cho đối tượng nằm ngoài khoảng cách mà ống kính của iPhone có thể lấy nét. Do vậy, đo sáng vào đâu để kiểm soát được ánh sáng cho bức ảnh và thể hiện ý đồ chụp là rất quan trọng. Hãy xem các tình huống sau:
Mình đo sáng vào bờ vách (vị trí hình vuông màu vàng).
Ánh sáng ở cái cặp sẽ cháy trắng. Khi đo sáng vào bờ vách thì bờ vách đúng sáng và nét tại đó, nhưng vùng sáng khác sẽ thừa và cháy trắng.
Mình thay đổi điểm đo sáng (hình vuông vàng tại cái quai cặp), lúc này cái cặp đúng sáng, thì xung quanh bờ vách thiếu sáng trầm trọng và tối đen. Nếu bạn thích chụp hậu cảnh tối đen thì chọn chủ đề lệch sáng như thế này. Nhưng nếu bạn muốn vừa thấy cặp, vừa thấy hậu cảnh thì sao?
Đo sáng tại vùng sáng trung bình giữa 2 vùng lệch sáng. Cái cặp hơi thừa 1 chút, nhưng đã thấy hậu cảnh.
Chọn 1 điểm đo sáng khác trên cái cặp để dung hoà giữa 2 vùng lệch sáng ở mức chấp nhận được.
Nhưng, khi chọn điểm đo sáng để dung hoà lượng sáng giữa các vùng lệch sáng, thì điểm nét sẽ không theo như ý muốn. Phải làm sao?
Cách giải quyết: có 2 cách
1. Khoá đo sáng / khoá nét
- Bạn chạm tay vào màn hình iPhone và giữ 2 giây, hình vuông nhấp nháy rồi cố định, xuất hiện chữ AE / AF LOCK trên màn hình, khi đó iPhone đã khoá sáng và khoá điểm nét tại điểm bạn chạm vào.
- Cố gắng giữ nguyên vị trí của iPhone và dịch chuyển màn hình bố cục lại khung ảnh theo ý bạn.
Nếu để điểm đo sáng và nét tự động của máy như hình dưới…
Ta sẽ được bức ảnh như thế này. Cả 2 cái cặp đều nét, đều sáng đẹp, nhưng không biết nhấn mạnh cái nào, ngoại trừ show cả hai. Nhưng nếu muốn nhấn mạnh 1 cái thôi thì sao?
Hoặc đo sáng và lấy nét ở từng đối tượng lệch nhau về khoảng cách từ ống kính.
Đo sáng lấy nét vào cặp phía sau.
Đo sáng lấy nét vào quai của cặp phía trước, cặp phía sau sẽ mờ đi, cặp trước hút mắt người xem hơn.
Khoá AE / AF (xuất hiện LOCK trên màn hình)
Sau đó giữa khoảnh cách và bố cục lại khung hình như ý muốn.
Tác phẩm sẽ là thế này chẳng hạn.
Với cách này, bạn có thể đo sáng như ý ở khung A (khung đầu tiên lúc khoá AE), và cũng là điểm bạn cần lấy nét; và bố cục lại khung ảnh lần sau sẽ cho kết cấu khung ảnh như ý bạn.
2. Tăng giảm thanh EV
Apple mới công bố cho nâng cấp lên version 8.0. Có nhiều phần được nâng cấp, trong đó có một vài điểm cho Camera.
- Hẹn giờ tự chụp (3 giây và 10 giây)
- Chế độ chụp Time-Lapse
- Thanh hiệu chỉnh EV
EV là giá trị lộ sáng của cảm biến ảnh (exposure value). Với cùng một cường độ sáng, bạn có thể dùng nhiều thời chụp khác nhau trên máy ảnh lớn (ví dụ f/2.8 – 1/250, hoặc f/4 – 1/500, f/5.6 – 1/125, f/8 – 1/60 hay f/11-1/30 …) để cùng 1 lượng sáng như nhau chui qua ống kính đi vào cảm biến. Giá trị lộ sáng đó, người ta gọi là EV, và người ta sẽ tuỳ chọn giá trị ấy tuỳ theo ý đồ chụp. Ví dụ: muốn bắt dính vật thể chuyển động, thì bạn dùng thời chụp có tốc độ nhanh, khẩu độ lớn; muốn chụp khoảng cách vùng ảnh rõ thật sâu (nét dày) thì dùng thời chụp tốc độ chậm, khẩu độ nhỏ.
Trên iPhone, bạn chỉ việc chọn điểm đo sáng và canh nét, rồi tuỳ chỉnh thanh EV theo chiều dọc để có ánh sáng như ý muốn. Có hình mặt trời màu vàng, đặt tay vào đó và kéo dọc hoặc ngang tuỳ theo khung ảnh.
Thanh tuỳ chỉnh EV này hoạt động ở mọi chế độ (chụp ảnh, slow-motion, time-lapse, video).
Với thanh EV này, gần như iPhone có điểm lấy nét riêng và điểm đo sáng riêng. Bạn có thể ưu tiên lấy nét vật thể A nhưng lại muốn có ánh sáng đo tại vật thể B, thì bạn cứ lấy nét A và kéo thanh EV cho đúng sáng như đo vào B.
Với thanh EV này, bạn có thể chụp ngược sáng hoặc chênh sáng ít bị tối đen đối tượng chính hơn, người chụp có thể diển tả ý đồ sáng tác nhiều hơn khi dùng iPhone. Tấm ảnh sau, mình đo sáng vào giảm EV vì thích ánh sáng âm một chút chẳng hạn.
Hẹn giờ tự chụp
Chức năng này gần như không thể thiếu cho một máy ảnh. Nhưng, bấy lâu iPhone không có, dường như Apple không quan trọng một số tiện ích của nó. Ngoài công dụng “Tự Chụp Hẹn Giờ”, bạn có thể chụp bằng iPhone ở những vị trí khó. Kẹp iPhone vào monotripod và chụp ở nhiều vị trí ngoài tầm tay.
Panorama
Đến hiện tại, mình chưa thấy điện thoại nào chụp Pano dễ dàng và có kết quả tốt bằng iPhone, nhất là 5/5s
Người dùng có thể quét ngang dễ dàng, kết quả ảnh không bị chắp nối, méo mó.
Time-Lapse và Slowmotion
(sẽ có hướng dẫn ở bài sau)
Những điểm lưu ý khi dùng iPhone chụp ảnh trong thực tế.
Tấm này chụp trên đường đi ngang cầu vượt Lăng Cha Cả. Ánh sáng chênh lệch vùng trời và đất. Mình đo sáng và lấy nét ở mấy ngôi nhà và giảm EV để vùng trời nổi chi tiết và chấp nhận vùng đất hơi thiếu 1 chút.
Đo sáng vào thẳng mặt trời, lách máy sao để mặt trời vướng vào thân cây để xẹt tia.
Kỹ thuật chụp phản chiếu ảnh phong cảnh.
Đo sáng vào bóng nước chỗ gợn sóng để tạo sự tương phản sáng giữa vùng trời hừng đông và vùng nước đổ bóng các chủ thể.
Đo sáng vào điểm sáng của tờ báo để có thể nét được tờ báo và khuôn mặt anh bạn. Ánh sáng ngoài cửa sổ chấp nhận cháy trắng, tập trung vào chủ thể đọc báo.
Thời điểm ánh sáng vàng hoàng hôn. iPhone vẫn có thể ghi nhận lại đủ màu sắc của khoảnh khắc này.
Ánh sáng xiên rất gắt, sự tương phản mạnh nên mình chụp Mono Tone như ảnh trắng đen.
Ánh sáng xiên mạnh, đo sáng vào giữa trán và tóc để cân đối ánh sáng khỏi tối mặt. Có thể kéo EV lên 1 chút để thấy rõ mặt và chấp nhận dư sáng một chút vùng ven tóc.
Ánh sáng buổi sáng khoảng 8giờ rất gắt. Đành chấp nhận ngược sáng tối đen chủ thể để lấy hình dáng nhưng vẫn còn chi tiết các lớp núi phủ sương.
Và, ngay cả chụp ảnh lưu niệm, cũng nên tìm góc chụp có ánh sáng tạo khối ảnh, ấn tượng hơn.
